Małpia ospa została po raz pierwszy opisana u małp w 1958 roku. Choroba pojawiła się u zwierząt trzymanych w celach badawczych. U ludzi po raz pierwszy została zdiagnozowana w 1970 roku. Wówczas zachorował 9-letni chłopiec z Demokratycznej Republiki Konga - w kraju, który dwa lata wcześniej, dzięki szczepieniom, wyeliminował ospę prawdziwą.
"Wraz z eradykacją ospy prawdziwej w 1980 r., a następnie zaprzestaniem szczepień przeciwko tej chorobie, małpa ospa stała się najważniejszym ortoposwirusem dla zdrowia publicznego" - zaznacza WHO. Poniżej przedstawiamy poradnik Światowej Organizacji Zdrowia, która odpowiedziała na najważniejsze pytania na temat tej choroby.
Małpia ospa - co to jest?
Małpia ospa jest chorobą wywoływaną przez wirus ospy małp. Jest to wirusowa choroba odzwierzęca, co oznacza, że ??może przenosić się ze zwierząt na ludzi. Może również rozprzestrzeniać się między ludźmi.
Gdzie można zarazić się małpią ospą?
Małpia ospa jest powszechnie spotykana w Afryce Środkowej i Zachodniej, gdzie znajdują się tropikalne lasy deszczowe i gdzie zazwyczaj żyją zwierzęta, które mogą przenosić wirusa. Osoby z ospą małp są czasami identyfikowane w innych krajach - zwykle po podróży z regionów, w których ospa małp jest endemiczna.
Objawy małpiej ospy - lista
Objawy zwykle utrzymują się od dwóch do czterech tygodni i ustępują samoistnie bez leczenia. Jak podaje WHO, symptomami małpiej ospy są:
- gorączka,
- intensywny ból głowy,
- bóle mięśni,
- bóle pleców,
- brak energii,
- obrzęk węzłów chłonnych,
- wysypka lub zmiany skórne - pojawiają się w obrębie twarzy, rąk i stóp, ale też na ustach, oczach i genitaliach.
Charakterystyczna wysypka pojawia się zwykle od jednego do trzech dni po wystąpieniu gorączki. Zmiany skórne mogą być płaskie lub wypukłe, wypełnione przezroczystym lub żółtawym płynem. Takie wysypka może wyschnąć i odpaść. Liczba takich zmian może wahać się u jednej osoby od kilku do kilku tysięcy.
Czy można umrzeć po zakażeniu małpią ospą?
W większości przypadków objawy małpiej ospy ustępują w ciągu kilku tygodni bez leczenia. U niektórych osób mogą jednak prowadzić do powikłań, a nawet śmierci. Poważniejsze objawy zakażenia, w tym większe ryzyko śmierci, występuje w przypadku noworodków, dzieci i osób z niedoborami odporności. W ostatnich czasach około 3-6 proc. zakażeń ospą małpią zakończyło się śmiercią - zwykle u dzieci i osób cierpiących na inne schorzenia. "Należy zauważyć, że może to być przeszacowanie, ponieważ nadzór w krajach endemicznych jest ograniczony" - pisze WHO.
Powikłania ciężkich zakażeń małpiej ospy objawiają się:
- infekcjami skóry
- zapaleniem płuc,
- splątaniem,
- infekcjami oczu, które mogą prowadzić do utraty wzroku.
Jak małpia ospa przenosi się z człowieka na człowieka?
Osoby zakażone małpią ospą są zakaźne, gdy mają objawy - czyli zwykle od dwóch do czterech tygodni. Można się nią zarazić przez bliski kontakt fizyczny - z wysypką, płynami ze zmian skórnych, krwią lub strupami, ale też po kontakcie z odzieżą, pościelą, ręcznikami czy sztućcami zakażonego. Najbardziej zagrożeni są pracownicy służby zdrowia oraz domownicy.
Szczepionka na ospę prawdziwą chroni przed małpią ospą?
Niestety nie, chociaż szczepienie na ospę prawdziwą może stanowić pewną ochronę przed zakażeniem małpią ospą. Szczepienia na ospę prawdziwą nie znajdują się jednak w kalendarzu szczepień obowiązkowych od 1980 roku. W 2019 roku zatwierdzono szczepionkę przeciwko małpiej ospie, ale nie została ona jeszcze dopuszczona do użytkowania.
Czy małpia ospa może wywołać kolejną epidemię?
Małpia ospa nie jest zwykle uważana za bardzo zaraźliwą, ponieważ wymaga bliskiego kontaktu fizycznego z osobą zakaźną (np. skóra do skóry), aby rozprzestrzeniać się między ludźmi. Ryzyko dla ogółu społeczeństwa jest niskie. WHO traktuje jednak informacje o zakażonych jako priorytet, aby uniknąć dalszego rozprzestrzeniania się, ponieważ od wielu lat uważa ospę małpią za priorytetowy patogen.
Przypadki, które obecnie obserwujemy, nie są typowe dla epidemii małpiej ospy, ponieważ nie odnotowano podróży z krajów endemicznych ani zakażeń u zwierząt eksportowanych z krajów endemicznych. Identyfikacja sposobu rozprzestrzeniania się wirusa i ochrona większej liczby osób przed zarażeniem jest priorytetem WHO. Podnoszenie świadomości na temat tej nowej sytuacji pomoże zatrzymać dalszą transmisję.
