Liderzy opozycji roztaczają wizję totalnej zmiany. Z chwilą ogłoszenia wyniku wyborczego inflacja ma zniknąć tak samo jak Trybunał Przyłębskiej, kaloryfery będą gorące, a benzyna po 5 złotych. Czy wyborców trzeba traktować jak dzieci? Czy powiedzenie im: "Kochani, nie ma Świętego Mikołaja, na Gwiazdkę trzeba będzie długo poczekać", to prosta droga do wyborczej porażki?
To już nie tylko "by żyło się lepiej"
– Powodem PiS-owskiej drożyzny jest chciwość i głupota – mówił na konwencji Platformy w Radomiu na początku lipca Donald Tusk. – Chcę wyraźnie powiedzieć, że jeśli ktoś potrafi walczyć z drożyzną, jeśli ktoś potrafił inflację wziąć za gardło i ją zdusić do zera, to był mój rząd.
I przypomniał, że kiedy PO była u władzy, inflacja zjechała z 5 proc. do zera. Kiedy nastało PiS, skoczyła od zera do 16 proc. – Czy ktoś ma jeszcze pytania o kompetencje? Czy ktoś ma jeszcze pytanie o to, kto powinien rządzić w Polsce, jeśli Polska nie ma być państwem największej drożyzny w Europie? – pytał lider największej opozycyjnej partii.
Ludzie dadzą nam może trzy miesiące na ogarnięcie się po wyborach, a potem zapytają: "Dlaczego ceny wciąż nie spadają?"
Skończy się PiS, skończy się drożyzna. W połowie czerwca Donald Tusk uważał, że litr bezołowiowej 95 może kosztować 5,19 zł. – Po prostu trzeba podejmować decyzje o możliwie minimalnej marży dla takich firm jak Orlen czy Lotos. Wtedy można utrzymać wzrost cen w ryzach – rzecznik Platformy Jan Grabiec ocenia, że zajęłoby to kilka miesięcy. Najszybciej po zwycięstwie opozycji miałyby się naprawić stosunki z Unią Europejską, bo lider PO "załatwiłby to w tydzień".
Politycy Platformy Obywatelskiej o sensie strategii rozbudzania nadziei nie chcą rozmawiać pod nazwiskiem. Zdecydowana większość naszych rozmówców boi się, że tym razem obietnice idą za daleko. To już nie tylko "by żyło się lepiej", jak w zwycięskiej kampanii w 2007 roku, teraz to "cuda robimy od ręki".
– Jest to bardzo ryzykowna taktyka. Szczerze mówiąc, sam musiałem sporo poczytać, żeby do paru naszych nowych pomysłów się przekonać – słyszymy od wieloletniego posła Platformy. – Najgorsze jest to, że ludzie dadzą nam może trzy miesiące na ogarnięcie się po wyborach, a potem zapytają: "Dlaczego ceny wciąż nie spadają? Dlaczego benzyna jest po 7 złotych?". I wtedy PiS wyjdzie cały na biało i powie: "Jak my rządziliśmy, było na wszystko".
Kolejną obawą jest to, że na razie wszystkie wyborcze obietnice mogą opierać się na niekompletnych danych i wyliczeniach wziętych z sufitu. Opozycja – szczególnie za rządów PiS – nie ma pojęcia, jak naprawdę wyglądają finanse państwa.
– Dopiero jak przejmiemy władzę, dowiemy się, ile jest pustych szaf, a w ilu są trupy. Na razie wiemy, że kasa jest pusta, a dług coraz więcej kosztuje. Pytanie, jak wielka jest dziura – bezradnie kiwa głową polityk PO, którego pytamy o plany na czas po wyborach. – W dodatku niczego, co PiS dało, nie można zabrać, a potem i tak pojawi się u nas jakiś mądrala typu Rostowskiego, który powie, że nie ma pieniędzy i trzeba ciąć wydatki.
Platforma planuje porządki
– Oczywiście nie jest tak, że coś zmieni się już następnego poranka po wyborach. Ceny nie zaczną nagle spadać, bo straconego czasu nic nam nie zwróci. Ale w ciągu 100 dni możemy zrobić kilka rzeczy, które zahamują inflację, a ceny się ustabilizują – twierdzi Izabela Leszczyna, wiceprzewodnicząca Platformy odpowiedzialna za program gospodarczy partii. – Po pierwsze, realnie zlikwidujemy Izbę Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego i przywrócimy zawieszonych sędziów do orzekania, wypełniając kamienie milowe związane z praworządnością. To sprawi, że dostaniemy pieniądze z Krajowego Planu Odbudowy i niemal automatycznie wzmocni się złotówka. Mocny złoty wyhamuje inflację. Po drugie, mogę się założyć, że inwestorzy, widząc, że Polska przestała iść drogą Orbána, drogą oligarchizacji gospodarki, zaczną znowu chętniej u nas inwestować. Przejrzyste zasady to sprzyjający klimat dla inwestycji, a te wprowadzimy, jak tylko odsuniemy PiS od władzy, do tego gwarancja stabilnego prawa. Dzięki środkom z KPO rozpoczniemy rzeczywistą transformację energetyczną, oczywiście w porozumieniu ze społecznościami lokalnymi, ale trzeba uwolnić budowę wiatraków na lądzie, bo tylko energia rozproszona zapewni nam dość szybko tani prąd, a to przełoży się na ceny wszystkiego – wylicza posłanka Leszczyna.
I podkreśla, że trzeba odróżniać retorykę wiecową od planów politycznych. Słowa, które padają na konwencjach czy spotkaniach z wyborcami, zawsze muszą być mocniejsze niż to, co zapisuje się w programach. – Trzeba obudzić ludzi – mówi. Bo pierwszy i najważniejszy krok, do którego, zdaniem polityków PO, wszystko się sprowadza, to odsunąć PiS od władzy.
– Większość Polaków tego oczekuje – mówi wiceprzewodnicząca Platformy Dorota Niedziela. I przypomina, że Donald Tusk od początku mówi, że potrzebuje roku na pierwsze porządki – powtarzał to wielokrotnie. – Wszystko, co zrobimy po objęciu władzy, będzie transparentne i zostanie przeprowadzone zgodnie z prawem. I to nie z pisowskim prawem, tylko zgodnie ze standardami prawa cywilizowanych, demokratycznych państw.
PO wchodzi w buty PiS?
Reszta opozycji – chociaż zapowiada poparcie dla niektórych pomysłów PO, na przykład podwyżek dla budżetówki – chce grać zdecydowanie bezpiecznej.
– Nie pójdziemy w totalny populizm, bo to jest prosta droga do totalnej porażki – mówi działacz PSL. – PiS może dać ludziom tyle pieniędzy, że nie jesteśmy w stanie nawet ich sobie wyobrazić. To będą miliardy – w sejmowych kuluarach mówi się o tym, że na transfery w roku wyborczym pójdzie cała nadwyżka budżetu wynikająca z wysokiej inflacji.
Dlatego i PSL, i Nowa Lewica starają się mówić raczej: "Dajcie nam rok" niż "Skończy się PiS, skończą się problemy".
– My proponujemy plan na rządzenie, a nie na marzenie – mówi szef klubu Nowej Lewicy Krzysztof Gawkowski. – Chociaż w sumie rozumiem Tuska, bo jego elektorat jest zdecydowanie bardziej niecierpliwy niż nasz, to widać choćby po napięciu Silnych Razem w internecie. On zawsze miał taki styl uprawiania polityki i trzeba przyznać, że jego strategia przyniosła Platformie dwukrotnie zwycięstwo. Każdy jednak kieruje przekaz do swojego elektoratu. Nasi wyborcy chcą planu, a plan to nie jest na dzień, tydzień czy kwartał. Chcą odpowiedzi na pytania, dlaczego, po co i skąd biorą się zmiany. Dlatego trzeba opowiadać o planie na rządzenie. Na przykład na pierwsze sto dni mieć 30 ustaw, a na pierwszy rok 100 ustaw. I my je mamy, bo Platforma, Lewica i PSL łącznie złożyły ponad 400 projektów ustaw. Przecież z tego można wybrać te 100, które są najpilniejsze na pierwszy rok. Wiem, że Włodek Czarzasty namawiał do tego Donalda Tuska, ja rozmawiałem o tym z Hołownią i z Kosiniakiem.
Spora grupa polityków Platformy wzrusza na to ramionami i mówi, że zachowawcza gra jest dla mięczaków. Zabawa się skończyła i trzeba się bić. A skoro przeciwnik zadaje ciosy poniżej pasa, to trzeba się do tego stylu walki przystosować. Ma być prosto, twardo i zdecydowanie.
– A co mamy zrobić? – pytają retorycznie. – Jak mamy walczyć z populistami? Mówić ludziom, że będziemy analizować i zastanawiać się? Nasz wyborca chce usłyszeć, że ich pogonimy.
Co to oznacza? Adam Glapiński zostanie odwołany, a Trybunał Konstytucyjny zostanie wymieciony do zera? Że od ręki zmienią się prezesi Orlenu i TVP? Te dwa ostatnie punkty są akurat dość łatwe do przeprowadzenia. Z pozostałymi już tak łatwo nie pójdzie.
– Jak chcecie odwołać Glapińskiego?
– Mamy ekspertyzę.
– Jaką?
– Profesora biologii.
– Biologii?
– No przecież trzeba przesadzić prezesa NBP.
To dialog z jednym z bardzo wysoko postawionych polityków Platformy, ale dobrze oddaje nastroje w partii. Wszyscy wiedzą, że jakoś trzeba, ale nie bardzo wiedzą jak. Mają wejść w buty PiS i maksymalnie naciągać, a nawet łamać prawo?
– Tomek Siemoniak zagalopował się, mówiąc, że silni ludzie przekonają Glapińskiego, żeby sobie poszedł, ale trochę tak jest. Myśli pani, że Glapiński będzie chciał trwać na stanowisku, kiedy zmieni się rząd i zawiśnie nad nim widmo Trybunału Stanu? A może wystarczy tę wizję odpowiedzialności trochę złagodzić i Glapa uzna, że jest już zmęczony i musi odejść? – sugerują nasi niektórzy rozmówcy.
Nawet eksperci, raczej przychylni opozycji, doradzają jednak ostrożność.
"Co wy robicie? Kręcicie w ten sposób stryczek na polską praworządność. Tworzycie precedensy, które się zemszczą na nas straszliwie. Myślicie, że będziecie rządzić wiecznie? Przecież w końcu ktoś was zastąpi i wtedy odwoła wszystkich: potraktuje niezależne instytucje jak spółki skarbu państwa, zamówi kilkaset opinii, dokona reasumpcji kilkuset głosowań i gotowe. Jeśli zrobicie to samo, co Ziobro, Kaczyński czy Muszyński, potwierdzicie, że nie o rządy prawa wam chodzi, ale o rządy ludzi, i że w gruncie rzeczy się od PiS nie różnicie" – pisze w felietonie dla "Gazety Wyborczej" profesor Marcin Matczak.
Przed naginaniem i łamaniem prawa przestrzega też Leszek Balcerowicz. – Przy całym szacunku do profesora, który jest naszym guru, ale nie słyszałem, żeby przyznał, że jego doktryna ekonomiczna zbankrutowała. I to nie tylko w Polsce, ale i w całej Europie. To liberalizmowi w jego radykalnej postaci zawdzięczamy frustrację wyborców – usłyszałam w PO. – Poza tym Leszek Balcerowicz ostatnie sukcesy wyborcze odnosił już jakiś czas temu i chociaż jego rady weźmiemy sobie do serca, to spróbujemy sobie poradzić sami.
Izabela Leszczyna zapewnia, że w sprawie prezesa NBP Platformie nie chodzi o wchodzenie w buty PiS.
– Z raportów z posiedzeń Rady Polityki Pieniężnej widać, że tam jest opór przeciwko pomysłom Glapińskiego, ale jeszcze za słaby. Są jednak dwa wolne miejsca do obsadzenia przez Sejm i jedno przez Senat. Jeśli obsadzimy RPP ekspertami, to rada będzie hamowała zapędy prezesa NBP – tłumaczy wiceszefowa Platformy.
Jak rozliczyć PiS
Z rozliczeniem rządów PiS Platforma nie zamierza popełnić już błędów z lat 2007-2015. Na przykład komisja śledcza ds. nacisków na służby specjalne i wymiar sprawiedliwości pracowała prawie osiem lat, żeby na koniec nikogo nie postawić przed Trybunałem Stanu. Tym razem ma być zupełnie inaczej.
– Pójdą siedzieć ci wszyscy złodzieje. I nie mówimy o żadnych politycznych procesach, tylko o ściganiu korupcji, malwersacji, działania na szkodę firm, z których ludzie obozu tej władzy czerpali garściami. To zacznie się natychmiast, gdy obejmiemy władzę – mówi polityk z władz partii.
Tego wyborcy opozycji, a na pewno ci najbardziej radykalni, też chcą. I to dostaną – jak nie będzie chleba, to przynajmniej będą igrzyska. W najnowszym filmie wypuszczonym do mediów społecznościowych Donald Tusk mówi: "Z automatu to tej władzy należy się wyrok wyborców, z automatu to tej władzy należą się sprawiedliwe procesy przed niezależnymi sądami za to, że okradają każdego dnia polskie rodziny. Z pieniędzy, z węgla, z cukru, z ciepłej wody, z nadziei, z marzeń o własnym mieszkaniu, z poczucia bezpieczeństwa. I ten wyrok zapadnie szybciej, niż myślicie".
Najpierw trzeba jednak wygrać wybory, co wielu w partii Tuska traktuje już dzisiaj za pewnik. – Składam publiczne przyrzeczenie, że my te wybory wygramy. Wspólnie z całą opozycją albo nawet sami – zapowiedział przewodniczący Platformy.
Ale to nie będzie takie łatwe.
