Na liście zawodów uprawniających do wcześniejszej emerytury są m.in. przedstawiciele zawodów twórczych i artystycznych. Kto się do nich zalicza? Jakie warunki trzeba spełnić, by móc z takiej opcji skorzystać?
Czy twórcy i artyści mają prawo do wcześniejszej emerytury?
Na liście zawodów twórczych i artystycznych, których wykonywanie uprawnia do wcześniejszej emerytury znajdują się:
- tancerz, akrobata, gimnastyk, ekwilibrysta, kaskader (ich wiek emerytalny to 40 lat dla kobiet i 45 lat dla mężczyzn);
- solista wokalista, muzyk grający na instrumentach dętych, treser zwierząt drapieżnych (wiek emerytalny to 45 lat dla kobiet i 50 lat dla mężczyzn);
- artysta chóru, żongler, komik cyrkowy, aktor teatru lalek (50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn);
- aktorka, dyrygentka (wiek emerytalny 55 lat);
- muzyk grający na instrumentach smyczkowych, perkusyjnych oraz klawiszowych, operator obrazu filmowego, fotografik (55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn).
Ta lista jest pod wieloma względami zaskakująca (np. z powodu tego, są na niej aktorki i dyrygentki, ale aktorów i dyrygentów nie ma, czy z powodu obecności takiego zajęcia jak treser zwierząt drapieżnych). Trzeba mieć jednak na uwadze, że lista pochodzi z rozporządzenia przyjętego w 1983 r.
Wcześniejsza emerytura twórców i artystów. Jakie warunki trzeba spełniać?
Jak czytamy na stronie ZUS-u, przedstawiciele zawodów znajdujących się na wymienionej liście mogą przejść na wcześniejszą emeryturę jeśli:
- urodzili się w latach 1949-1968,
- nie są członkami otwartego funduszu emerytalnego (OFE)lub za pośrednictwem ZUS-u złożyli wniosek, żeby środki na ich rachunku w OFE przekazać na dochody budżetu państwa
- do 31 grudnia 2008 r.: 1. osiągnęli wiek emerytalny określony dla pracowników wykonujących działalność twórczą lub artystyczną; 2. osiągnęli wymagany staż emerytalny (okresy składkowe i nieskładkowe łącznie): 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn; w ramach stażu emerytalnego (stażu pracy) co najmniej 15 lat powinno przypadać na działalność artystyczną lub twórczą.
Warto zauważyć, że oba warunki (dotyczące stażu oraz wieku emerytalnego wyznaczonego dla poszczególnych zawodów) trzeba spełnić łącznie. Dodatkowo, trzeba było je spełniać już z końcem 2008 r. Prawo do wcześniejszej emerytury mieli również twórcy i artyści urodzeni przed 1949 r. Osoby te jednak już dawno osiągnęły powszechny wiek emerytalny (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn).
Ile może wynieść wcześniejsza emerytura twórców i artystów?
Spora część zawodów uprawniających do wcześniejszej emerytury kojarzy się z publicznymi instytucjami kultury. Pensje w tego typu miejscach nie należą do najwyższych (choć na pewno są też mocno zróżnicowane). Portal Wynagrodzenia.pl podaje, że muzyk orkiestrowy zarabia obecnie niecałe 3700 zł netto. Od kilku lat w mediach regularnie pojawiają się artykuły w których poruszany jest problem niskich zarobków muzyków zatrudnionych w filharmoniach. Trudno spodziewać się, by tego typu zarobki (zwłaszcza, jeśli czyjeś życie zawodowe w całości związane było z takimi miejscem) dawały szanse na wysoką wcześniejszą emeryturę.
Wcześniejsza emerytura vs emerytura pomostowa
Wcześniejsze emerytury są czym innym niż emerytury pomostowe. Emerytury wcześniejsze jako przywilej niektórych grup zawodowych mają swoje korzenie w PRL-u. W naszym systemie emerytalnym funkcjonują od kilkudziesięciu lat. Emerytury pomostowe wprowadzono ustawą o emeryturach pomostowych obwiązującą od 1 stycznia 2009 r. Powstała ona jako forma rekompensaty dla części grup zawodowych którym odebrano możliwość przechodzenia na wcześniejszą emeryturę ze względu na pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Twórcy i artyści prawa do emerytur pomostowych nie mają. W ubiegłym roku ministerstwo kultury postulowało, by o "pomostówki" mogli ubiegać się tancerze baletowi.