Starsza młodzież wybrała młodszej młodzieży jej słowo roku

Młodzieżowe Słowo Roku 2021 w głosowaniu internautów to śpiulkolot. Miejsce do spania z kontekstem podróży lotniczej w krainę snów (lecimy w spanko) lub memami, na których do spania zapraszają psy lub koty. Trochę lotnisko, trochę legowisko. Spopularyzowane m.in. przez znany duet blogerów i satyryków wchodzących powoli w wiek średni. Drugie miejsce zajęła naura, forma pożegnania spopularyzowana przez grupę youtuberów, lekko już podstarzałych, co skrzętnie ukrywają, stale nosząc kominiarki. Trzecie – twoja stara, prastara już forma rzucana po to, by się rozmówca od nas odczepił. Czyli typowe słowa, których używają młodzi ludzie? A może raczej typowe słowa, które mają szanse wygrać plebiscyt na MSR, bo głosują na nie także starsi? Jako jeden z jurorów plebiscytu (my nagrodziliśmy w tym roku nieco – mam wrażenie – mniej boomerskie słowo mrozi/mrozić, z grubsza polską wersję cringe’u, który z kolei wygrał w tym roku w analogicznych plebiscytach w Austrii i w Niemczech) mam lekki zgryz z tym głosowaniem, bo o ile polskie Słowo Roku, ogłaszane nieco później, nie wywołuje wielkich emocji, to Młodzieżowe Słowo Roku wzbudza nieproporcjonalnie duże. Może dlatego, że dziś młodzież wydaje się kategorią szerszą niż kiedykolwiek?      

Cała finałowa dwudziestka plebiscytu, którą można znaleźć pod tym linkiem, składała się ze słów podpowiadanych w zgłoszeniach przez różne grupy wiekowe. Hasła tej młodszej dyktowała m.in. najpopularniejsza gra wideo pandemicznego sezonu Among Us (sus), ewentualnie ciągle popularny Minecraft (kox w nowej definicji ma korzenie w tej grze), a wreszcie serwis TikTok (sheesh), gry i zabawy traktowane bardziej uniwersalnie (używane od ładnych paru sezonów essa/ez), wreszcie komunikacja w mediach społecznościowych i emoji (pogchamp, rel, po trosze też mrozi).

Co ciekawe, już w komentarzach do finałowej dwudziestki trzydziesto- i czterdziestolatki zwracały uwagę na to, że część z tych słów to starocie, które dobrze znają – padały tu takie przykłady jak baza czy twoja stara. Rzecz w tym, że najwyraźniej zatoczyliśmy w języku koło i do niektórych form najmłodsi wracają – tym razem baza jest wynalazkiem odkrywanym na nowo dzięki angielskiemu based, a twoja stara (podobnie jak twój stary) stała się odpowiedzią na lekceważący zwrot kto pytał – skądinąd być może to ostatnie właśnie powinno się w dwudziestce znaleźć. Zodiakara, boomer, foliarz, podobnie jak zwycięski śpiulkolot, to raczej wynalazki językowe starszaków (choć pamiętajmy, że Fisz usłyszał o boomerze od dzieci). Słowa, którymi bawią się już bardziej na Twitterze czy Facebooku trzydziesto- albo czterdziestolatki. Wynalazki mające też – jak to zwycięskie słowo – charakter pastiszu maniery słodkiego zdrabniania, które zauważamy u starszych (jak smacznej kawusi, które się do czołówki plebiscytu nie przebiło). Pojawiające się w kontekście śpiulkolotu spanko to zresztą kolejne z serii zdrobnień używanych, jak mówią mi własne obserwacje, raczej przez roczniki 70. i 80. (zadanko, wygranko). Jeśli czegoś mnie tegoroczny zestaw nauczył, to tego, że kreatywność językowa już definitywnie nie kończy się po dwudziestce. Co więcej – że starsza młodzież potrafi ostro i do końca walczyć o swoje słowa, zarazem krytykując młodszą młodzież za używanie starego języka.   

Żal mi kilku słów, które zostały pod kreską, a mają spory potencjał (odlep, spoceniec/spocony), oczywiście żałuję, że nie wygrało mrozić, ale ze spokojem czekam na komentarze od wszystkich innych, że wszyscy inni się nie znają. Bo każdy zna się na języku najlepiej, a w szczególności na języku młodych, którego używanie bywa wciąż najtańszym i najszerzej dostępnym sposobem na odmłodzenie. Poza tym wraz z rozwojem mediów społecznościowych wynalazczość w tej dziedzinie wyraźnie przyspiesza. A młode słowa dzielą się z grubsza na dwie grupy: „nikt tak nie mówi, nie słyszałem” oraz „stare, było już dawno temu”. I czołówka MSR21 każe się z tym po prostu pogodzić. W sumie, jeśli już młodzieżowe, to chyba nawet powinno dzielić, a przynajmniej wywoływać kontrowersje?  

Na koniec we właściwym rozszyfrowaniu słów z finałowej dwudziestki pomogą młodzi kadrowicze z Zachodniopomorskiego Związku Piłki Nożnej, a ja – jako nieco starsza młodzież – dziękuję za dzisiejsze spotkanie, wyjątkowo poświęcone młodej polszczyźnie, i zapraszam jutro.   

TUTAJ wszystkie informacje o tegorocznych zwycięzcach i komentarze wszystkich jurorów plebiscytu na Młodzieżowe Słowo Roku, którego organizatorem jest Wydawnictwo Naukowe PWN.